Củng cố địa phương

Khi đó nhà Tây Tấn suy yếu vì loạn bát vương. Tổ Địch được các vương như Tề vương Tư Mã Quýnh, Trường Sa vương Tư Mã Nghệ gọi dùng, còn Lưu Côn lên Tấn Dương nhận chức. Ông rất thương cảm cảnh dân chúng xiêu tán, chết chóc vì loạn lạc trên đường đi và dâng biểu về tâu triều đình[2]. Đến Tấn Dương, Lưu Côn chặt phát gai góc, chôn cất xương khô, vỗ về người dân sở tại.

Khi đó thủ lĩnh Hung Nô là Lưu Uyên đã ly khai nhà Tấn, thành lập nước Hán Triệu, thường xuyên đánh phá các quận huyện. Lưu Côn tổ chức quân đội chống quân Hung Nô nổi loạn vào cướp, hằng ngày giằng co với quân địch quanh thành. Sau hơn 1 năm, ông ổn định tình hình Tấn Dương như trước, lưu dân nhiều người trở về, sĩ phu và hào kiệt các nơi cũng về cư ngụ.

Lòng người ly tán

Tuy nhiên, do xuất thân văn nhân trong nhà quyền quý, Lưu Côn ít nhiều vẫn quen sống hào hoa, thích âm nhạc[2], dùng Từ Nhuận là người có sở trường âm nhạc làm huyện lệnh Tấn Dương. Lệnh Hồ Thịnh can thẳng rằng không nên dùng Từ Nhuận. Lưu Côn không bằng lòng, dù mẹ ông đã can nhưng ông vẫn giết Thịnh. Con Thịnh là Lệnh Hồ Nê bèn bỏ trốn sang hàng vua Hán Triệu là Lưu Thông[3] và tiết lộ tình hình Tấn Dương cho Lưu Thông.

Lưu Côn tuy được nhiều người theo về nhưng không biết trọng dụng[4] nên nhiều người thất vọng bỏ đi. Tuy ông không giết hại người ở các châu quận khác đến theo mình như Vương Tuấn nhưng cũng không dùng được họ, vì vậy thực lực ở Tấn Dương không đủ mạnh. Quân Hán Triệu nhiều lần tấn công kinh thành Lạc Dương, Lưu Côn muốn ứng cứu nhưng không đủ thực lực phát binh.

Mất thành

Sau khi hạ thành Lạc Dương và bắt vua Tấn Hoài Đế (311), tháng 7 năm 312, Lưu Thông dùng Lệnh Hồ Nê làm hướng đạo, sai Lưu Xán và Lưu Diệu mang quân đánh Tinh châu. Lưu Côn được tin, sai Cao Kiều ở lại giữ thành, điều tướng ra cự địch, còn tự mình mang quân ra giữ Tỉnh Hình. Đồng thời, ông phái người đến cầu viện thủ lĩnh người Tiên Ty ở phía bắc là Thác Bạt Ỷ Lư.

Quân Hán Triệu phá tan quân Tấn, kéo đến chân thành. Cao Kiều không chống nổi, đầu hàng Lưu Diệu. Tháng 8 năm ấy Lưu Côn từ Tỉnh Hình trở về cứu Tấn Dương nhưng thất bại. Cha mẹ ông đều bị Lệnh Hồ Nê giết trong thành.